بیماری تشنج در سگ ها (Seizures in Dogs)

بیماری تشنج در سگ ها (Seizures in Dogs)

تشنج می تواند به دلایل مختلف در سگ ها اتفاق بیفتد که شایع ترین علل آن بیماری صرع ایدیوپاتیک (Idiopathic epilepsy) است. تشنج زمانی اتفاق می افتد که عملکرد مغز به صورت غیر معمول باشد که در این زمان رفتار یا حرکات غیر عادی در سگ مشاهده می شود. علت این نقص در سگ ها می تواند به دلیل یک ناهنجاری فیزیکی، قرار گرفتن در معرض سم، تروما و یا بیماری باشد. با این وجود که هر نژادی ممکن است دچار این نقص شود اما بروز آن در نژاد های ژرمن شپرد، بیگل، هاسکی، آکیتا، لابرادور و روتوایلر بیشتر مشاهده شده است. تشنج نشانه ای از اختلال عصبی در مغز سگ است. دلایل زیادی برای بروز تشنج در سگ ها وجود دارد و میزان آن نیز درجه بندی های متفاوتی دارد.

علائم تشنج در سگ ها:

سه مرحله از علائم تشنج در سگ ها وجود دارد که به شرح زیر است:

مرحله پیش از ظهور: پیش از بروز علائم شدید تشنج در سگ ها، ممکن است احساس کنید که رفتار سگ شما طبیعی نیست. قدم زدن، ناله کردن، حمل بی مورد اشیا، پریدن به دیوار و مبلمان و یا بی حال بودن، همگی می توانند از نشانه های پیش از ظهور تشنج باشند که می توانند چند ثانیه تا چند روز طول بکشند و تکرار شوند. این علائم معمولا به چشم نیامده و نادیده گرفته می شوند.

مرحله ایکتال: این مرحله ای است که علائم قوی تر هستند و معمولا صاحبین سگ متوجه این علائم می شوند. در این مرحله ممکن است سگ شما به نقطه ای خیره شود، در مسیر دایره ای بدود و یا تشنج کند. این مرحله می تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه اتفاق بیفتد و طول بکشد و فاز فعال تشنج محسوب می شود.

مرحله پس از ایکتال: این مرحله ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. به غیر از نفس نفس زدن شدید، بقیه علائم می توانند خفیف باشند و به چشم نیایند. پس از تشنج، ممکن است سگ، بی حال یا افسرده به نظر برسد. همچنین برخی از سگ ها ممکن است پس از تشنج بی قرار به نظر برسند، مدام راه بروند و یا ناله کنند. طول زمان این مرحله ممکن است در سگ های مختلف کاملا متفاوت باشد. در طول مرحله ایکتال تشنج، علائم هم می توانند به صورت حرکات غیر طبیعی و هم رفتار غیر طبیعی بروز کنند. همچنین علائم ممکن است به صورت ترکیبی از هر دو مورد یاد شده باشد.

به طور کلی در زمان تشنج، علائم زیر شایع هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند.

• سگ شما ممکن است تغییراتی در سطح هوشیاری خود نشان دهد و یا حتی در طی تشنج بیهوش شود.

• ممکن است تغییراتی در وضعیت عضلات اتفاق بیفتد که موجب سفت شدن پاها و گردن گردد.

• ممکن است ماهیچه ها، دست ها و پاها دارای حرکات تکان دهنده گردند.

• ممکن است ماهیچه های صورت سگ در تشنج دخیل شوند که این امر موجب انقباض پلک ها و یا باز و بسته شدن شدید دهان می گردد.

• سگ شما ممکن است به طور موقت کنترل برخی از عملکردهای طبیعی خود را از دست بدهد. برای مثال بیش از حد ادرار یا مدفوع کند و یا آب دهانش جاری شود.

با مشاهده اولین نشانه های تشنج، لازم است مطمئن شوید که سگ شما در محیطی امن قرار دارد تا در حین بروز حرکات خشن ناشی از تشنج، به سر یا سایر اعضای بدن او ضربه شدیدی وارد نشود. هنگام بروز تشنج، دست خود را از سر و صورت سگ دور نگه دارید، چرا که سگ شما کنترل خود را از دست داده است و ممکن است که ناخواسته شما را گاز بگیرد. همچنین در نظر داشته باشید که در زمان تشنج ممکن است سگ شما کنترل دفع خود را از دست داده و ادرار یا مدفوع نماید. برای این منظور در دسترس داشتن پد بهداشتی و دستمال بسیار مفید خواهد بود.

انواع شایع تشنج در سگ ها:

تشنج گرند مال (Grand Mal Seizures)

این نوع از تشنج، تشنج های حرکتی عمومی هستند. در این مورد ممکن است سگ به زمین بیفتد، بدن او سفت شود و تمام بدن خود را به شدت تکان دهد. در این حالت ممکن است بزاق سگ جاری شده و دهان کف کند. خروج ادرار یا مدفوع غیر ارادی نیز در این حالت ممکن است اتفاق بیفتد. صدا زدن و ناله کردن سگ نیز ممکن است در این مورد از تشنج اتفاق بیفتد.

تشنج خوشه ای (Cluster Seizures)

به مجموعه ای از تشنج های گرند مال که می توانند طی 24 ساعت به دفعات اتفاق بیفتند، تشنج خوشه ای می گویند. این نوع تشنج، شدت تشنج را در دفعات متوالی افزایش داده و خطر ابتلا به صرع را بالا می برد.

تشنج روانی حرکتی (Psychomotor Seizures)

تشنج های روانی حرکتی با رفتار های عجیب مشخص می شوند که فقط یک یا دقیقه طول می کشند. به عنوان مثال سگ شما ممکن است ناگهان شروع به تعقیب دم خود کند یا طوری رفتار کند که انگار چیزهایی را می بیند که آن جا نیستند.

تشنج کانونی (Focal Seizures)

خفیف ترین نوع تشنج است و به صورت حرکات لحظه ای در اندامی خاص اتفاق می افتد.

دلایل ایجاد تشنج در سگ ها:

تشنج علل مختلفی دارد و تاثیرات خارجی مختلف می تواند باعث تشنج در سگ های مستعد شود. علل شایع تشنج سگ شامل موارد زیر است:

• صرع ایدیوپاتیک که به طور کلی ارثی و بدون عامل آناتومیکی یا محیطی شناخته می شود.

• تغییر فعالیت مغز که می تواند به صورت به خواب رفتن و بیدار شدن و یا تجربه سطح بالایی از تحریک و هیجان بروز پیدا کند.

• مواد آلرژی زا در غذای سگ مانند رزماری، غلات و گلوتن به مقدار زیاد و مداوم

• مواد شیمیایی سمی مانند شوینده های خانگی و آفت کش ها

• سموم حشرات و مار ناشی از گزش و نیش آن ها

• تومور مغزی بدخیم یا خوش خیم

• بیماری شانت کبدی (Portosystemic (liver) shunt)

تشخیص تشنج در سگ ها:

اگر سگ شما برای اولین بار است که تشنج می کند، با دامپزشک سگ خود تماس بگیرید تا در صورت لزوم در موارد در کنار شما باشد. مرحله بعدی انجام آزمایش های تشخیص است که معاینات فیزیکی و آزمایش خون (CBC، کبد، تیروئید) در این مرحله باید انجام گیرد. در صورتی که آزمایش های اولیه پاسخ قطعی نداشته باشد، ممکن است انجان سی تی اسکن، ام آر آی و یا آزمایشات نخاعی جهت تشخیص صحیح الزام پیدا کند.

درمان و پیشگیری از تشنج در سگ ها:

در صورتی که پس از انجام آزمایشات، ناهنجاری های مغزی، تومور های مغزی، التهاب در مغز یا مشکلات کبدی رد شوند، سگ شما احتمالا مبتلا به صرع ایدیوپاتیک تشخیص داده می شود و با دارو های ضد تشنج برای جلوگیری یا کاهش وقوع تشنج، مورد درمان قرار می گیرد. در صورتی که تشنج کمتر از یک مرتبه در ماه رخ دهد، اغلب دامپزشکان درمان دارویی را آغاز نمی کنند. چرا که مانند هر دارویی، این دارو ها نیز دارای عوارض جانبی هستند. در صورتی که سگ شما نیاز به درمان دارویی داشته باشد، استفاده از دارو ها اغلب به صورت مادام العمر خواهد بود. استفاده از دارو در سگ های مبتلا به این بیماری موجب افزایش طول عمر آن ها می گردد.

بسیاری از سگ های مبتلا به صرع در کنار صاحبین مسئولیت پذیر خود، زندگی شاد، عادی و با تشنج های نادر را سپری می کنند.

نویسنده و مترجم: سعید عالی پور