در این مقاله در خصوص معرفی کلی ماهی اسکار، نژادهای مختلف این ماهی، تغذیه و شرایط مناسب نگهداری، تکثیر و پرورش، بیماری ها و به طور کلی هر آن چه برای نگهداری از این ماهی لازم است بدانید، خواهیم پرداخت.
تاریخچه و اطلاعات کلی ماهی اسکار:
ماهی اسکار با نام علمی Astronotus ocellatus در دسته ماهیان سیچلاید تقسیم بندی می شود و با نام های عمومی اسکار تایگر، سیچلاید مرمری و سیچلاید مخملی شناخته می شود. این گونه در ابتدا در سال 1831 میلادی توسط شخصی به نام لویی آگاسیز کشف و به اشتباه در دسته ماهیان دریایی ( آب شور) تقسیم بندی گردید. اما تحقیقات بعدی این ماهی را در دسته ماهیان آب شیرین قرار داد. همچنین گونه های مختلفی از این ماهی با نام های Acara compressus ،Acara hyposticta ،Astronotus ocellatus zebra ،Astronotus orbiculatus به ثبت رسید. گونه Astronotus orbiculatus که به عنوان گونه اصلی ماهی اسکار در طبیعت معرفی شده است تا 45 سانتی متر و وزن 1.6 کیلوگرم رشد می کند. این گونه دارای بدنی تیره و سایه رنگ به همراه خطوط اشکالی زرد رنگ بر روی آن است. این گونه در تصویر زیر قابل مشاهده است.
اسکار بومی آب های مناطق گرمسیری آمریکای جنوبی یعنی آب های آمازون ( پرو، اکوادور و برزیل) است. جالب است بدانید که این ماهی در فروشگاه های این مناطق به عنوان ماهی خوراکی عرضه می گردد. در حال حاظر در اثر صادرات این ماهی به سایر مناطق دنیا، اسکار در آب های طبیعی هند، چین، استرالیا و آمریکا نیز یافت می گردد. ماهی اسکار در آمریکا و اروپا از محبوب ترین ماهیان آکواریومی به حساب می آید.
ماهی اسکار تا بیست سال عمر می کند و اندازه آن به سی سانتی متر می رسد. نگهداری از این ماهی در سطح متوسط تقسیم بندی می شود. اسکار از دسته ماهیان گوشتخوار و مهاجم است.
تغذیه ماهی اسکار:
این ماهی در طبیعت از ماهی های کوچک تر از خود، حشرات زنده و لارو حشرات تغذیه می کند. به همین دلیل غذای اصلی این ماهی منابع پروتئینی بسیار بالایی دارد. تغذیه ماهی اسکار در آکواریوم باید با انواع غذاهای خشک و منجمد دارای منابع پروتئینی بالا انجام گیرد. توصیه می شود که هشتاد درصد رژیم غذایی شامل یک نوع غذای بسته بندی مخصوص ماهیان سیچلاید باشد و برای بیست درصد باقی از غذاهای منجمد مثل ماهی کیلکا و میگو استفاده گردد. لازم به ذکر است که بر خلاف بسیاری از منابع در اینجا به استفاده از کرم خونی منجمد و دل مرغ و یا دل گوساله توصیه نمی شود. کرم خونی منجمد با وجود دارا بودن منابع پروتئینی بالا به علت بیماری زا بودن (انگل زایی به دلیل استریل نامناسب انواع موجود این غذا در بازار) و همچنین ایجاد آلودگی داخل آکواریوم غذای مناسبی برای ماهی اسکار نیست. مصرف دل نیز در بلند مدت موجب بروز بیماری های روده ای و همچنین در کوتاه مدت موجب بروز یبوست در ماهی می شود.
شرایط نگهداری ماهی اسکار:
آکواریومی با حداقل حجم 120 لیتر برای نگهداری از یک جفت اسکار مناسب است. آکواریوم با اندازه کوچک تر موجب کاهش رشد ماهی و به خطر افتادن سلامت ماهی می گردد. جهت چیدمان آکواریوم استفاده از شن زیر جهت بستر کف و تزئینات سنگی توصیه می شود. استفاده از گیاه طبیعی داخل آکواریوم این ماهی امکان پذیر نخواهد بود. چرا که ماهی اسکار به گیاهان صدمه وارد کرده و آن ها را از بین می برد. دمای 24 تا 28 درجه سانتی گراد، پی هاش 6 الی 8 و سختی آب 5 الی 20 برای این ماهی مناسب است. وجود فیلتر قوی برای آکواریوم ماهی اسکار و همچنین سیفون منظم حداقل ماهانه و به اندازه 40 الی 50 درصد الزامی است. با توجه به ساکن بودن ماهی اسکار در آب های کم تلاطم در شرایط طبیعی، بهتر است که جریان ایجاد شده توسط فیلتر به نحوی کنترل گردد و یا از فیلتر های ابری (اسفنجی) بزرگ استفاده شود.
تکثیر و تولید مثل ماهی اسکار:
ماهی اسکار در سن چهارده ماهگی به بلوغ می رسد و توانایی جفتگیری خواهد داشت. تشخیص جنسیت در این سن ساده است. مهمترین تفاوت بین جنس نر و ماده شکل لوله جفتگیری سفید رنگ در زیر شکم است. این لوله در جنس نر دارای نوک تیز است و در آکواریومی که نر و ماده در کنار هم وجود داشته باشند، به طور معمول قابل مشاهده است. اما در جنس ماده این لوله تنها چند روز قبل از تخمریزی پدیدار می شود و دارای نوک گرد است. از دیگر تفاوت های بین جنس نر و ماده در ماهی اسکار می توان به شکل سر و فرم باله ها اشاره نمود. بر روی پیشانی جنس نر شکستگی مشاهده می شود در حالی که جنس ماده دارای پیشانی گرد است. همچنین باله های پشتی و بالایی جنس نر نوک تیز است. در حالی که فرم این باله ها در جنس ماده گرد تر می باشد. همچنین در سن مشابه، جنس نر جثه بزرگتری نسبت به جنس ماده دارد.
ایجاد شرایط مناسب داخل آکواریوم و همچنین تغذیه مناسب مولدین قبل از جفتگیری از مهمترین عوامل در یک تکثیر موفق است. برای معرفی جفت نر و ماده به آکواریومی با حداقل حجم 120 لیتر، دارای بستری با شن ریز و همچنین یک تکه تخته سنگ صاف و مسطح ( محلی که تخمریزی بر روی آن انجام می شود ) نیاز خواهید داشت. استفاده از بخاری برای بالا بردن و تثبیت دما الزامی است. افزایش دما در زمان معرفی جفت مولد به یکدیگر تا 28 الی 29 درجه موجب موفقیت بیشتری در جفتگیری خواهد شد. استفاده از یک فیلتر اینترنال ابری که علاوه بر جمع آوری ضایعات، جریان تندی هم ایجاد نکند، توصیه می گردد. سیفون منظم هفتگی 25 الی 50 درصد جهت بالا بردن کیفیت آب و تثبیت پارامتر های آب الزامی است. استفاده از غذاهای با کیفیت مخصوص ماهیان سیچلاید، انواع غذاهای منجمد مانند ماهی کیلکا و میگو جهت تقویت این ماهی قبل از تخمریزی توصیه می شود.
پس از آماده سازی تانک تکثیر و تغذیه مناسب مولدین، زمان معرفی خواهد رسید. بهتر است که جنس نر از قبل داخل آکواریوم تکثیر بوده باشد و جنس ماده با جداسازی آکواریوم توسط شیشه، به جنس نر معرفی گردد. پس از دو روز از قرار دادن ماهی ماده داخل تانک تکثیر و با مشاهده خارج شدن لوله تخمریزی، می توانید شیشه میان نر و ماده را خارج کنید تا ماهی ها با یکدیگر تماس پیدا کنند. در این زمان در صورتی که مولدین با یکدیگر جفت شوند، به همراه یکدیگر شروع به حفر سوراخ هایی داخل بستر آکواریوم و همچنین تمیز کردن سطح تخته سنگ مسطح خواهند کرد. ماهی ماده بر روی سنگ صاف تخمریزی کرده و ماهی نر تخم ها را بارور می کند. این عمل ممکن است ساعت ها به طول بیانجامد و بهتر است که در این زمان با نزدیک شدن به آکواریوم موجب استرس ماهی ها نشوید. پس از اتمام تخمریزی، مولدین با همکاری همدیگر از تخم ها مراقبت می کنند و با حرکت بر روی سطح تخم ها موجب ایجاد جریانی ملایم و ایجاد تهویه بر روی تخم ها می گردند. جالب است بدانید که ماهی ماده در این مراقبت نقش بیشتری نسبت به ماهی نر ایفا می کند.
تخم های ماهی اسکار پس از دو الی سه روز هتچ شده و لارو ها از تخم خارج می شوند. نوزادان ماهی اسکار تا روز دوم یا سوم بعد از خروج از تخم هیچ گونه حس شنوایی، بینایی و … ندارند و نیاز به مراقبت شدید والدین خواهند داشت. در این دوران نوزادان بر روی سنگ صاف چسبیده و حرکت موثری نخواهند داشت. پس از آن به مرور قادر به اندکی حرکت کردن خواهند بود و از سطح سنگ فاصله می گیرند. در روزهای 5 الی 10 روز، لارو ها توسط والدین به حفره های ایجاد شده در بستر آکواریوم منتقل و در کنار هم جمع آوری می شوند. پس از گذشت ده روز از تولد، نوزادان قادر به شنا کردن خواهند بود و در آکواریوم پراکنده می شوند. در این زمان لارو ها نیاز به تغذیه خواهند داشت. نوزاد میگوی آرتمیا بهترین غذا جهت تغذیه لارو ماهیان گوشتخوار همچون لارو اسکار است.
نژاد های مختلف ماهی اسکار:
ماهی اسکار دارای نژاد های گوناگونی است که معروف ترین آن ها عبارتند از اسکار تایگر، اسکار تایگر آلبینو، اسکار مسی و اسکار زرد.
بیماری های ماهی اسکار:
پنج بیماری رایج ماهی اسکار به شرح زیر هستند. با کلیک بر روی لینک هر بیماری می توانید در خصوص علائم و روش های درمان و پیشگیری اطلاعات بیشتری مشاهده بفرمایید.
بیماری حفره در سر که موجب ایجاد سوراخ های بر روی سر ماهی می گردد. بیماری ایک یا سفیدک که به صورت نمک خشک پاشیده شده بر روی تن ماهی دیده می شود. بیماری پوسیدگی باله و دم که در در صورت عدم رسیدگی به موقع موجب خوردگی و از بین رفتن قسمت هایی از دم و باله ها می گردد. بیماری بیرون زدگی چشم که نام آن نمایانگر مشخصات این بیماری است و در آخر بیماری تورم شکم.
ماهی های سازگار با ماهی اسکار:
توصیه می شود که ماهی اسکار در کنار سایر هم نوعان خود نگهداری شود. اما در صورت وجود شرایط مناسب و داشتن آکواریومی بزرگ، ماهیان کتفیش، سیلور دالر، سیچلاید دهان آتشی، سیچلاید گورخری و سیچلاید بلو آکارارا می توانند از بهترین ماهیان هم آکواریومی ماهی اسکار باشند.
نویسنده و مترجم: سعید عالی پور
